Choroby tarczycy to jedna z najczęstszych przyczyn wizyty u endokrynologa. W Polsce niemal co czwarta osoba zmaga się z zaburzeniami czynności tego gruczołu. Mimo, że leczenie farmakologiczne często przynosi pożądane efekty, niekiedy trzeba przeprowadzić zabieg usunięcia tarczycy. Kiedy konieczna jest operacja, jakie są jej dobre i złe strony, jakich zaleceń powinni przestrzegać pacjenci po usunięciu tarczycy? Wyjaśniamy w artykule.

Zaburzenia pracy tarczycy to niestety powszechny problem. W Polsce dotyka on ponad 20% społeczeństwa, przy czym kobiety są prawie dziesięciokrotnie bardziej narażone na wystąpienie chorób tego gruczołu.

W wielu przypadkach dużą skuteczność w leczeniu schorzeń tarczycy wykazuje farmakoterapia i wspomagająco odpowiednia dieta. Czasem jednak konieczna jest ingerencja chirurgiczna, w tym zabieg usunięcia tarczycy.

Usunięcie tarczycy – kiedy jest konieczne?

Tyreoidektomia, czyli operacyjne usunięcie tarczycy, to radykalna metoda leczenia, którą stosuje w ostateczności u niektórych grup pacjentów.

Zabieg zaleca się przede wszystkim chorym onkologicznie – przy podejrzeniu lub stwierdzeniu nowotworu złośliwego tarczycy.

Ponadto usunięcie gruczołu może być konieczne w przypadku:

• wola tarczycowego uciskającego drogi oddechowe,
• wola, które rośnie mimo stosowanej farmakoterapii,
• wola guzkowego toksycznego lu wieloguzkowego,
• braku tolerancji na stosowane leki,
• powikłanej nadczynności tarczycy, wywołującej np. problemy natury kardiologicznej.

O tym, czy pacjent powinien być poddany operacji, decyduje lekarz specjalista w oparciu o dokładną diagnostykę – wywiad z chorym, badania laboratoryjne hormonów tarczycowych, badania obrazowe tarczycy, niekiedy biopsję.

Z uwagi na to, że pacjent do końca życia będzie odczuwać konsekwencje usunięcia tarczycy, konkretny przypadek musi być zawsze odpowiednio przeanalizowany.

Skutki usunięcia tarczycy

Tyreoidektomia niesie za sobą konkretne następstwa dla pacjenta. Skutki usunięcia tarczycy można podzielić na te, które chory odczuwa jako korzystne oraz grupę objawów negatywnych, wymagających podjęcia określonych działań.

Pozytywne skutki usunięcia tarczycy

Za pozytywne skutki usunięcia tarczycy uważa się:

• w przypadku raka – zmniejszenie ryzyka rozsiewu nowotworu oraz jego wznowy, a co za tym idzie, większa szansa na całkowite wyleczenie,
• w przypadku wola – szybkie uzyskanie trwałej remisji bez ryzyka nawrotu zmian chorobowych i hipertyreozy – nadmiernej produkcji hormonów tarczycy,
• zmniejszenie ucisku zmienionej chorobowo tarczycy na sąsiadujące struktury, co usprawnia oddychanie i jedzenie,
• poprawa wyglądu – usunięcie powiększonej tarczycy poprawia wygląd w okolicy szyi,
• ogólna poprawa jakości życia – u wielu pacjentów, usunięcie tarczycy przynosi ulgę w postaci wygaszenia objawów fizycznych, ale również psychicznych, takich jak zaburzenia snu i nastroju, zmęczenie czy rozdrażnienie. Poprawa wyglądu zwiększa również pewność siebie, wpływając na jakość relacji społecznych.

Negatywne skutki usunięcia tarczycy

Po tyroidektomii normalnym zjawiskiem, utrzymującym się najczęściej kilka dni, są nieprzyjemne objawy wynikające z ingerencji chirurgicznej. Pacjenci często zgłaszają zmęczenie po usunięciu tarczycy, są senni, odczuwają ból operowanej okolicy, mają chrypkę czy suchość w ustach.

Złe samopoczucie po usunięciu tarczycy, które utrzymuje się dłużej, może natomiast wynikać z niedoczynności tarczycy, która stanowi niestety bezpośredni i nieunikniony skutek operacji.

Aby uniknąć nieprzyjemnych symptomów niedoczynności, chory musi do końca życia przyjmować hormon tarczycowy (tyroksynę) w postaci leku, w ustalonej przez lekarza dawce. W przeciwnym razie pojawią się negatywne skutki zabiegu, takie jak:

• zmęczenie,
• senność,
• obniżenie nastroju,
• zaparcia,
• wzrost masy ciała,
• wypadanie włosów.

Dla wielu pacjentów, zwłaszcza kobiet, dużą obawą po operacji jest możliwość przyrostu wagi. Czy można być szczupłym po usunięciu tarczycy? Okazuje się, że stosując się do odpowiednich zaleceń, jak najbardziej tak.

Jak nie przytyć po usunięciu tarczycy?

W związku z tym, że hormony tarczycowe regulują metabolizm, po jej usunięciu procesy związane z przemianą materii zwalniają, mogąc prowadzić do nawagi. Samo przyjmowanie hormonów w postaci leku może okazać się w tym temacie niewystarczające, dlatego bardzo ważna jest odpowiednia dieta i aktywność fizyczna.

Z jadłospisu z pewnością należy wyeliminować produkty przetworzone i bogate w węglowodany. Warto zastąpić je świeżymi owocami i warzywami, orzechami, produktami z pełnego ziarna, pamiętając przy tym o wypijaniu 2 litrów wody dziennie.

Istotny jest również sposób przyrządzania posiłków. Zamiast smażenia lepiej dusić i gotować – szczególnie na parze.

Z pewnością dobrym pomysłem będzie skorzystanie z porady dietetyka klinicznego, który indywidualnie dopasuje dietę do wieku, wagi, trybu życia i wyników badań pacjenta.

W dbaniu o odpowiednią masę ciała, nie można zapominać o regularnej aktywności fizycznej. Ważne jednak, aby był to wysiłek o umiarkowanym natężeniu, a nie nadmiernie obciążający. Świetnym pomysłem będą spacery, szybki marsz, jazda na rowerze czy pływanie.

Życie po usunięciu tarczycy

Jak żyć po usunięciu tarczycy? To pytanie często zadawane przez pacjentów.

Przede wszystkim warto mieć świadomość, że wycięcie tarczycy nie kończy leczenia. Pacjent po zabiegu wymaga jego kontynuacji w postaci przyjmowania określonych leków i monitorowania stanu zdrowia.

Dalsze postępowanie zależne jest zawsze od przyczyny, dla której usunięto tarczycę. W przypadku pacjentów, u których występował nowotwór złośliwy, niezbędne są kontrole w poradni onkologicznej. Stosowane leczenie to oprócz hormonu tarczycy, również podawanie dużych dawek radiojodu. Na ustalanych przez lekarza wizytach kontrolnych wykonuje się badania hormonalne oraz obrazowe – m.in. : scyntygrafię ciała i RTG klatki piersiowej.

U pozostałych grup pacjentów zaleca się wizyty kontrolne co 6 miesięcy w poradni endokrynologicznej.

Terapia polega tutaj na dożywotnim podawaniu odpowiednich dawek tyroksyny w postaci tabletek. Wyjątkiem jest sytuacja, kiedy usunięto tylko część tarczycy. W takim przypadku może okazać się, że jej pozostawiony fragment spełnia swoją rolę i nie trzeba podawać hormonu w formie leku.

Monitorowanie stanu zdrowia opiera się głównie na analizie określonych hormonów oraz badaniu obrazowym operowanego miejsca.

W obydwu grupach pacjentów, oprócz hormonu tarczycowego, sprawdza się również poziom kalcytoniny, odpowiedzialnej za regulację gospodarki wapniowo-fosforanowej, mającej duży wpływ na metabolizm kości. Produkują go przytarczyce, które w trakcie operacji mogą ulec uszkodzeniu. W takiej sytuacji pacjentom zaleca się przyjmowanie do końca życia witaminy D i wapnia.