Mięśniaki macicy to niezłośliwe zmiany, które mogą rosnąć w macicy i na niej. Nie zawsze powodują objawy, ale jeśli tak się dzieje, wpływają na jakość życia. Pacjentki zazwyczaj skarżą się na ból pleców, obfite krwawienie miesiączkowe, dyspareunię i częstsze oddawanie moczu. Sprawdź, jak diagnozuje się i leczy mięśniaki macicy.

Mięśniaki macicy – czym są?

Mięśniaki macicy, inaczej włókniaki macicy, to łagodne, niezłośliwe zmiany, wywodzące się z tkanki mięśniowej gładkiej macicy (miometrium). Mogą rosnąć jako pojedynczy guzek lub w klastrze, osiągającym średnicę od 1 mm do ponad 20 cm. Ze względu na lokalizację wyróżniamy następujące rodzaje mięśniaków macicy:

• śródścienne: rosną w ścianie macicy,
• podśluzówkowe: rosną w kierunku jamy macicy, mogą częściowo lub całkowicie się do niej wpuklać, dając wyraźne objawy,
• podsurowicówkowe (podsurowicze): zlokalizowane są pod błoną zewnętrzną macicy.

Niektóre mięśniaki rozwijają się na szypułkach, które wyrastają z powierzchni macicy lub w kierunku jamy macicy. Zazwyczaj wyglądem przypominają grzyby, określa się je jako mięśniaki uszypułowane.

Kiedy mięśniaki macicy są niebezpieczne?

Jeśli odczuwasz objawy sugerujące mięśniaki macicy, zgłoś się do ginekologa, który postawi diagnozę, wykluczy inne dolegliwości i wdroży odpowiednie leczenie. Nie bagatelizuj też obfitego krwawienia z dróg rodnych, ponieważ może wywoływać niedokrwistość.

Jak często występują mięśniaki macicy?

Trudno o jednoznaczne dane, ale szacuje się, że mięśniaki, czyli niezłośliwe nowotwory macicy, pojawiają się u 60-80 proc. kobiet, z czego około 50 proc. wywołuje objawy kliniczne.

Bardzo rzadko występują przed 20, rokiem życia, z kolei po 50. roku życia pojawiają się u 70 proc. kobiet. Szybko rosnące nowotwory macicy, wymagającej wnikliwej obserwacji i przyspieszonych badań diagnostycznych stanowią 1 proc. wszystkich przypadków.

Jak objawiają się mięśniaki macicy?

Wiele mięśniaków macicy nie kwalifikuje się do leczenia, jeśli jednak dają objawy kliniczne, niezwłocznie zgłoś się do ginekologa. W zależności od wielkości mięśniaka, możesz odczuwać ucisk i ból w miednicy. Czasami włókniaki naciskają na pęcherz, prowadząc do częstszego oddawania moczu. Mogą również utrudniać pełne opróżnienie pęcherza.

Niektóre pacjentki skarżą się na zaparcia, dyskomfort w czasie stosunku, ból pleców i nóg. Bolesne miesiączki z obfitym, przedłużającym się krwawieniem również powinny Cię skłonić do wizyty u specjalisty. Mogą bowiem prowadzić do anemii, należy przy tym podkreślić, że nieleczona niedokrwistość prowadzi do ciągłego zmęczenia, słabszej odporności, a nawet niewydolności serca.

Nasilenie objawów najczęściej zależy od wielkości i liczby mięśniaków, a także ich umiejscowienia. Guzy podsurowicze i śródścienne często powodują ucisk, bolesne miesiączkowanie, dyspareunię, trudności z oddawaniem moczu.

Jak diagnozuje się mięśniaki macicy?

Lekarz może stwierdzić, że masz mięśniaki w trakcie standardowego badania miednicy, podczas którego sprawdza macicę, pochwę i jajniki. Może je wyczuć jako grudki lub guzki na macicy. Najczęściej zleci wtedy dodatkowe badania, takie jak USG, rezonans magnetyczny, a także tomografię jamy brzusznej i miednicy mniejszej.

Czasem ginekolog wykonuje histerosalpingografię (HSG), by ustalić, czy włókniak znajduje się w jamie macicy. W ten procedurze wykonuje się USG, podczas gdy specjalista wstrzykuje kontrast do narządu przez szyjkę macicy. W ten sposób może wykryć wszelkie nieprawidłowości, w tym mięśniaki podśluzówkowe.

Leczenie mięśniaków macicy

Opcje leczenia zależą od wieku pacjentki, objawów i tego, czy chce mieć dzieci w przyszłości. Mięśniaki macicy należy leczyć, gdy dają objawy lub szybko rosną i istnieje ryzyko, że przekształcą się w nowotwór złośliwy.

Pacjentki z obfitymi krwawieniami miesiączkowymi mogą przyjmować suplementy z żelazem, by uniknąć anemii. Kiedy objawy mięśniaki wpływają na jakość życia, lekarz może zalecić nieinwazyjne metody leczenia. Paracetamol lub niesteroidowe leki przeciwzapalne złagodzą niewielki dyskomfort, z kolei tabletki antykoncepcyjne lub wkładka maciczna uwalniająca progesteron pomagają przy obfitych krwawieniach i bolesnych menstruacjach.

Mięśniaki macicy: operacja

Miomektomia to chirurgiczne usunięcie mięśniaków, podczas którego zachowuje się całą macicę. Sposób wyłuszczenia włókniaków zależy od ich lokalizacji, wielkości i liczby. W trakcie histeroskopii ginekolog wprowadza długą, cienką sondę ze światłem przez pochwę i szyjkę macicy do macicy. Lekarz nie wykonuje żadnych nacięć, by zobaczyć wnętrze macicy pod kątem mięśniaków i innych zmian.

Specjalista może również zaproponować laparoskopię, podczas której wykonuje kilka niewielkich nacięć w powłokach brzusznych lub jedno w pępku (albo w jego pobliżu). Wkłada przez nie kamerę i narzędzia operacyjne, zwane manipulatorami. W ten sposób może dokładnie obejrzeć jajniki, macicę i jajowody. Do usunięcia mięśniaków używa specjalnych narzędzi, następnie usuwa gaz z jamy brzusznej i zszywa nacięcia.

Histerektomia (usunięcie macicy)

To operacja usunięcia macicy, którą zazwyczaj przeprowadza się, gdy mięśniaki są duże, pacjentka ma obfite krwawienia, nie chce mieć dzieci albo przeszła menopauzę.

Jeśli włókniaki są duże, lekarz najprawdopodobniej wykona nacięcie w skórze brzucha. W przypadku mniejszych mięśniaków ginekolog może dotrzeć do macicy przez pochwę. Histerektomia to poważna operacja, która niesie ze sobą znaczne ryzyko powikłań. Powrót do zdrowia trwa zazwyczaj kilka tygodni.

Embolizacja mięśniaka macicy

To niechirurgiczna metoda leczenia mięśniaków i najmniej inwazyjna ze wszystkich dostępnych. Podczas zabiegu specjalista wkręca cienką rurkę w naczynia krwionośne, które dostarczają krew do włókniaka. Następnie wstrzykuje w naczynia małe cząsteczki, blokujące przepływ krwi z tętnicy macicznej do mięśniaków. Eksperci twierdzą, że zmiany nie odrosną po zabiegu, potrzebne są jednak dodatkowe badania. Embolizację mięśniaka macicy zazwyczaj przeprowadza się, gdy:

• mięśniaki powodują obfite krwawienie,
• mięśniaki uciskają pęcherz lub odbyt albo powodują ból,
• pacjentka nie zgadza się na histerektomię,
• pacjentka nie chce mieć dzieci w przyszłości.

Ablacja endometrium i mioliza

Zabieg ten polega na usunięciu lub zniszczeniu wyściółki macicy, aby opanować obfite krwawienie. Specjalista może to zrobić za pomocą prądu elektrycznego, zamrażania, lasera lub fal o częstotliwości radiowej. To bezpieczna i skuteczna procedura, którą przeprowadza się, gdy mięśniaki dają objawy.

Niekiedy ginekolog może zalecić miolizę, podczas której wprowadza cienką igłę do mięśniaków. Zazwyczaj wybiera metodę laparoskopową, a do niszczenia włókniaków wykorzystuje prąd elektryczny lub zamrażanie.

Mięśniaki macicy a ciąża i poród

Wspomniane zmiany nowotworowe nie zagrażają życiu kobiety, lecz mogą pogorszyć jakość życia i wpłynąć na zdolność zajścia w ciążę. Ważną rolę odgrywa tutaj umiejscowienie i wielkość mięśniaków, a także objawy odczuwane przez pacjentkę.

Mięśniaki śródścienne (wewnątrz macicy) mogą utrudniać zagnieżdżenie się zarodka. Większe włókniaki macicy, około czterech centymetrów lub więcej, mogą zablokować ujście jajowodu, a tym samym utrudnić implantację zarodka w ścianie macicy i donoszenie ciąży.

Niejednokrotnie mięśniaki wywołują nieprawidłowe skurcze macicy, co może skończyć się przedwczesną akcją porodową. Niektóre badania wykazały, że wspomniane zmiany zwiększają ryzyko powikłań ciążowych, takich jak odklejenie łożyska, krwawienie w pierwszym trymestrze, ułożenie pośladkowe czy problemy podczas porodu.

W większości przypadków mięśniaki macicy nie stanowią problemu i nie trzeba ich leczyć. Jeśli jednak wywołują objawy, należy je usunąć lub przynajmniej bacznie obserwować. Warto skonsultować się ze specjalistą, który zleci badania i wdroży plan leczenia.