Okres życia kobiety dzieli się na dzieciństwo, dojrzałość oraz starość, z czego ta ostatnia faza rozpoczyna się okresem menopauzy, czyli przekwitania. Często kobiety mylą menopauzę z krótkim okresem czasu następującym bezpośrednio przed nią, czyli premenopauzą. Co to jest premenopauza? W jakim wieku się rozpoczyna oraz jakie są pierwsze objawy premenopauzy? Postaramy się rozwiać te i inne wątpliwości na temat premenopauzy.
Czym jest premenopauza?
Premenopauza, jak sama nazwa wskazuje, jest okresem poprzedzającym właściwą menopauzę, a więc ostatnie krwawienie miesięczne. Zwykle do premenopauzy dochodzi około 8 do 10 lat przed menopauzą. Warto jednak zaznaczyć, że premenopauzę mogą wywołać także pewne zmiany w organizmie kobiety. Należą do nich między innymi zabiegi chirurgiczne, na przykład usunięcie jajników, supresja jajników spowodowana przyjmowaniem pewnych leków, niewydolność jajników, a także ich uszkodzenie spowodowane stosowaniem radioterapii lub chemioterapii.
Jakie są objawy premenopauzy?
Pierwsze objawy premenopauzy związane są z ustawaniem czynności hormonalnej jajników. U większości kobiet nie są one bolesne, a objawiają się najczęściej zaburzeniami krwawienia miesięcznego. Jednymi z najważniejszych objawów w tym czasie są wydłużające się lub skracające cykle miesięczne. U niektórych kobiet krwawienie może być bardziej obfite niż zwykle lub mniej obfite. Oprócz tego mogą pojawić się także zmiany w wydzielinie z pochwy.
Warto jednak zauważyć, że są to objawy, które mogą wystąpić również w innych przypadkach i w wyniku różnych dolegliwości, dlatego stwierdzenie premenopauzy możliwe jest jedynie poprzez wykonanie specjalistycznych badań hormonalnych. Aby stwierdzić wystąpienie premenopauzy, należy zbadać stężenie gonadotropin przysadkowych w surowicy krwi. Właśnie ich podwyższony poziom wskazuje na rozpoczęcie premenopauzy.
U większości kobiet do dokuczliwych objawów menopauzy, mogących pojawić się już w okresie premenopauzy, należą:
- nerwowość,
- bezsenność,
- uderzenia gorąca,
- pogorszenia nastroju,
- drażliwość,
- omdlenia,
- bóle i zawroty głowy,
- zmiany rytmu serca,
- spadek libido,
- częste uczucie zmęczenia,
- parcie na mocz,
- mrowienie dłoni i stóp,
- bóle w mięśniach i stawach,
- pieczenie pochwy.
W jakim wieku rozpoczyna się premenopauza?
W Polsce miesiączka ustaje u kobiet najczęściej pomiędzy 45. a 55. rokiem życia. Z obserwacji wynika, że do premenopauzy dochodzi najczęściej około 8 do 10 lat przed właściwą menopauzą. Najczęściej jednak premenopauza rozpoczyna się około 41. roku życia.
Oprócz premenopauzy wyróżniamy także perimenopauzę, która zaczyna się na około 4 do 5 lat przed przekwitaniem, a więc dotyczy okresu bezpośrednio poprzedzającego menopauzę. To właśnie wtedy najczęściej kobiety obserwują u siebie pierwsze dokuczliwe objawy menopauzy.
Premenopauza a płodność i ciąża
Wiele kobiet zadaje sobie pytanie, czy w okresie premenopauzy może nastąpić zapłodnienie. Trzeba w tym miejscu zaznaczyć, że największy okres rozrodczy w przypadku kobiety to czas do 25. roku życia. Po 30. roku życia zarówno jakość, jak i liczba jajeczek, które znajdują się w jajnikach, zmniejsza się, przez co zajście w ciążę jest coraz trudniejsze. Jest to jednak sprawa bardzo indywidualna i zależy przede wszystkim od uwarunkowań genetycznych. Niektóre kobiety mają duży zapas komórek jajowych, natomiast inny znacznie mniejszy.
Warto pamiętać, że choć w okresie premenopauzy obserwuje się spadek płodności u kobiet, nie oznacza to jednocześnie, że zajście w ciążę jest w tym czasie niemożliwe, nawet jeśli widoczne są już pewne objawy menopauzy. Z tego samego powodu nawet w okresie premenopauzy zaleca się kobietom, które nie chcą mieć dzieci, stosowanie antykoncepcji.
Premenopauza a hormony
Jak już wspomnieliśmy na początku, premenopauza ściśle wiąże się ze zmianami hormonalnymi w organizmie kobiety. W związku z tym konieczne jest wykonanie badań hormonalnych. Jednym z najważniejszych tego typu badań jest badanie gonadotropin przysadkowych FSH. Kobiety wkraczające w okres premenopauzy mają podwyższony poziom tych hormonów. Większość nieprzyjemnych objawów premenopauzy wiąże się jednak ze spadkami w organizmie stężenia progesteronu oraz estrogenu.
Premenopauza – leczenie i dieta
Premenopauza nie jest stanem chorobowym, dlatego jako taka nie wymaga leczenia. Może się jednak zdarzyć, że objawy premenopauzy są dla kobiety na tyle uciążliwe, że będą wskazaniem do zastosowania hormonalnej terapii zastępczej (HTZ). Terapię taką można jednak rozpocząć jedynie na zalecenie lekarza specjalisty.
Hormonalna terapia zastępcza polega na łagodzeniu dokuczliwych objawów menopauzy przy zastosowaniu hormonu. Specjalista przepisuje w takim przypadku najczęściej gestageny, które odpowiadają naturalnemu progesteronowi, a także estradiol, który jest syntetycznym estrogenem.
U wielu kobiet bardzo dobrym sposobem na łagodzenie objawów premenopauzy jest zastosowanie odpowiedniej diety. Należy pamiętać, że jednym z głównych problemów dotyczących kobiet wchodzących w okres premenopauzy jest przybieranie na wadze. Szczególnie dotyczy to okolicy brzusznej oraz pośladkowo-udowej. Otyłość brzuszna może prowadzić do zaburzeń metabolicznych, nadciśnienia, a także cukrzycy typu 2.
Przede wszystkim zaleca się jedzenie świeżych produktów, to znaczy przygotowywanych na bieżąco. Warto włączyć do swojej diety jak najwięcej warzyw, a także ograniczyć spożywanie cukru. Zamiast tego lepiej jest sięgać po zbożowe produkty pełnoziarniste oraz nie zapominać o wypijaniu przynajmniej dwóch litrów płynów dziennie.
Niezależnie od tego, czy jesteśmy w wieku, który może wskazywać na rozpoczęcie premenopauzy, czy nie, wszelkie objawy należy koniecznie skonsultować z lekarzem ginekologiem, który – jeśli będzie to konieczne – zaleci wprowadzenie hormonalnej terapii zastępczej.