Co roku u 2,5 tys. Polek diagnozuje się raka szyjki macicy, a rocznie z jego powodu umiera 1,6 tys. kobiet. Obecnie wspomniany rodzaj nowotworu stanowi siódmą przyczynę zgonów nowotworowych kobiet w Polsce. Statystyki są niepokojące, ponieważ coraz częściej chorują kobiety młode i aktywne zawodowo. Dowiedz się, jak wyglądają objawy, diagnostyka i leczenie raka szyjki macicy.

Objawy raka szyjki macicy

W większości przypadków nietypowe krwawienie z pochwy może wskazywać na raka szyjki macicy. Zazwyczaj pojawia się:

• w trakcie lub po stosunku,
• między miesiączkami,
• po menopauzie.

Rak szyjki macicy może również wywoływać ból i dyskomfort podczas seksu, uporczywe dolegliwości bólowe w miednicy lub dolnej części miednicy, nawracające stany zapalne pochwy ze świądem lub pieczeniem. Objawy raka szyjki macicy mogą obejmować wodniste lub krwiste upławy, o nieprzyjemnym zapachu i brudnoszarym kolorze. Pamiętaj, by każdy z tych symptomów zgłosić lekarzowi, dzięki czemu zwiększasz szanse na wyleczenie.

Rak szyjki macicy a wiek kobiety

Co roku u 2,5 tys. Polek diagnozuje się raka szyjki macicy, a rocznie z jego powodu umiera 1,6 tys. kobiet. To jeden z najwyższych wskaźników zachorowalności i umieralności na ten rodzaj nowotworu w Europie. Obecnie rak szyjki macicy stanowi 3 proc. wszystkich nowotworów złośliwych u kobiet.

Badania wykazały, że 60 proc. zachorowań przypada między 45. a 64. rokiem życia, w związku z tym taką diagnozę słyszą zazwyczaj pacjentki w 6. dekadzie życia.

Niestety, niepokój wzbudza rosnąca tendencja diagnozowania raka szyjki macicy u kobiet pomiędzy 35. a 44. rokiem życia. Zachorowalność u kobiet w wieku 20-44 lata wynosi 6 proc.

Najwyższy współczynnik umieralności odnotowano dla kobiet w wieku 50-69 lat, stanowi 52 proc. wszystkich przypadków.

Jak szybko rozwija się rak szyjki macicy?

Rak szyjki macicy rozwija się w ciągu 3-13 lat, przez wiele lat może przebiegać niemal bezobjawowo, w związku z tym dochodzi do niekontrolowanego wzrostu komórek rakowych.

W początkowym stadium choroby wynik cytologii może pokazać komórki atypowe, które wyglądają inaczej niż te prawidłowe. Należy podkreślić, że wspomniane komórki nie muszą oznaczać raka, niekiedy wywołane są infekcją lub podrażnieniem nabłonka szyjki.

Czynniki rozwoju raka szyjki macicy mogą obejmować:

• zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV) 16, 18 lub innymi typami onkogennymi,
• palenie papierosów,
• posiadanie wielu partnerów seksualnych,
• wczesne rozpoczęcie życia seksualnego,
• osłabiony układ odpornościowy,
• zakażenie chlamydią,
• długotrwałe stosowanie doustnych środków antykoncepcyjnych,
• liczne ciąże i porody, zwłaszcza w młodym wieku,
• przypadki raka szyjki macicy w rodzinie,

Ile można żyć po usłyszeniu diagnozy o raku szyjki macicy? Niestety w Polsce wskaźnik przeżyć 5-letnich jest jednym z najniższych w Europie. Średnia europejska przekracza 62 proc., natomiast w naszym kraju odsetek przeżyć wynosił około 55 proc. Należy jednak zaznaczyć, że wspomniany wskaźnik poprawił się w ciągu ostatnich lat, szczególnie w grupie pacjentek pomiędzy 20-44 lat.

Diagnostyka raka szyjki macicy

Cytologia jest najczęstszym testem przesiewowym do wykrywania szyjki macicy lub komórek przedrakowych. Podczas badania specjalista pobiera próbkę z części pochwowej szyjki macicy, a następnie wysyła ją do sprawdzenia przez patologa w laboratorium. Jeśli test wykryje podejrzane komórki, specjalista zleci dodatkowe badania.

Ważną rolę w diagnostyce nowotworów odgrywa biopsja, podczas której lekarz pobiera niewielką część komórek lub tkanek. Niekiedy specjalista zleci konizację szyjki macicy, która polega na precyzyjnym wycięciu stożka szyjki macicy. Lekarz wysyła fragment tkanki do dalszych badań histopatologicznych. Wspomniany zabieg może wymagać znieczulenia ogólnego, by wyłączyć odczuwanie bólu.

Jeśli masz pewne objawy, które mogą sugerować raka szyjki macicy, a wynik cytologii wykazuje nieprawidłowe komórki, lekarz najprawdopodobniej zleci kolposkopię. Wskazaniem do wspomnianego badania jest również pozytywny test w kierunku wirusa HPV. W trakcie kolposkopii pacjentka leży na stole zabiegowym, podobnie jak przy badaniu miednicy. Lekarz wkłada do pochwy wziernik, by utrzymać otwartą szyjką macicy. Korzysta też z kolposkopu, który pozwala ocenić kondycję sromu, pochwy, szyjki macicy i dolnej części jej kanału. Specjalista naniesie na szyjkę macicy słaby roztwór kwasu octowego, by dostrzec wszelkie nieprawidłowe obszary. Jeśli zauważy podejrzane zmiany, wyśle próbkę do laboratorium w celu dokładnego zbadania. Sama kolposkopia nie wywołuje zazwyczaj większego dyskomfortu niż inne badanie wziernikowe. Można ją bezpiecznie przeprowadzić nawet wtedy, gdy jesteś w ciąży. Podobnie jak w przypadku cytologii, lepiej nie robić jej w czasie miesiączki.

Niekiedy specjalista może zlecić elektrokonizację szyjki macicy, podczas której wykorzystuje cienką pętlę elektrochirurgiczną. W ten sposób może uzyskać nieco większą próbkę komórek, by zbadać ją pod mikroskopem. Zabieg zazwyczaj przeprowadza się w znieczuleniu miejscowym.

Leczenie raka szyjki macicy

Wybór metody leczenia jest uzależniony od kilku czynników, w tym wieku i ogólnego stanu zdrowia pacjentki, a także stopnia zaawansowania nowotworu. Jeśli rak nie rozprzestrzenił się poza szyjką macicy, lekarz może zaproponować leczenie chirurgiczne. Niekiedy specjalista zaleca radioterapię po operacji, by wyeliminować wszystkie komórki nowotworowe i zmniejszyć ryzyko nawrotu.

Leczenie chirurgiczne

Operacja nie tylko pozwala określić stadium raka szyjki macicy, lecz może wystarczyć w przypadku nowotworu we wczesnym stadium. Leczenie chirurgiczne może obejmować:

• pobranie materiału komórkowego z szyjki macicy (biopsję) i zbadanie pod mikroskopem pod kątem nowotworu,
• usunięcie macicy (histerektomia) i/lub części pochwy (radykalne usunięcie macicy),
• wytrzewienie miednicy mniejszej (usunięcie macicy, pęcherza, pochwy, jajników, odbytnicy, dolnej części okrężnicy i pobliskich węzłów chłonnych). Wspomniana metoda jest zazwyczaj zarezerwowana dla skrajnie zaawansowanych lub nawracających przypadków nowotworu szyjki macicy.

Radioterapia

Radioterapia to nieinwazyjne leczenie nowotworu, które wykorzystuje wysokoenergetyczne promieniowanie rentgenowskie lub inne rodzaje promieniowania. Wspomniana metoda pozwala wyeliminować komórki rakowe i zatrzymać wzrost raka szyjki macicy. W brachyterapii, nazywanej również terapią kontaktową, specjalista wszczepia materiał radioaktywny bezpośrednio do guza nowotworowego lub w jego okolicy.

Z kolei teleradioterapia 3D, zwana radioterapią z modulacją intensywności dawki, wykorzystuje obrazy komputerowe do znalezienia i namierzenia guza nowotworowego. Promieniowanie rentgenowskie jest dostarczane zewnętrznie i skierowane na raka. Specjalista wystrzeliwuje cienkie wiązki promieniowania pod różnymi kątami, by zmniejszyć ryzyko uszkodzenia otaczającej zdrowej tkanki.

Chemioterapia

Chemioterapię można stosować na każdym etapie raka szyjki macicy. Niejednokrotnie łączy się ją z radioterapią lub przeprowadza przed albo po operacji. Wspomniana metoda pozwala wyeliminować komórki rakowe lub zapobiec ich nawrotom. Czasami leki chemioterapeutyczne stosuje się jako uzupełnienie promieniowania jonizującego.

Jeśli rak szyjki macicy zaatakował inne obszary ciała, wymaga bardziej intensywnego leczenia, które zwykle obejmuje radioterapię lub kombinację chemioterapii i radioterapii. W późniejszych stadiach pracownicy służby zdrowia zapewniają opiekę paliatywną, by złagodzić objawy.

Szansa na wyzdrowienie

Szansa na wyzdrowienie zależy od:

• wieku pacjentki i ogólnego stanu zdrowia,
• stopnia zaawansowania raka (czy obejmuje całą, czy część szyjki macicy, czy rozprzestrzenił się na węzły chłonne lub inne narządy),
• rodzaju raka szyjki macicy,
• wielkości guza nowotworowego.

Regularne badania profilaktyczne pozwalają na ogół wykryć raka szyjki macicy w stanie przedinwazyjnym. Badacze potwierdzają, że rozpoznanie nowotworu w pierwszym stadium daje ponad 90 proc. szans na wyleczenie. Pamiętaj, by pierwszą cytologię wykonać między 20-25 rokiem życia lub najpóźniej 3 lata po rozpoczęciu współżycia. Kiedy pierwsze badanie cytologiczne masz już za sobą, powtarzaj je średnio co 3 lata.