Według aktualnych statystyk, polipy w nosie to problem występujący u ok. 4% dorosłych. Najczęściej pojawiają się one  wskutek przewlekłych stanów zapalnych w tym obszarze – zwłaszcza o podłożu alergicznym. Czynnikiem ryzyka jest również narażenie na działanie substancji drażniących, np. papierosów czy chemikaliów. Jakie objawy dają polipy nosa i zatok przynosowych oraz w jaki sposób się je leczy? Na te pytania odpowiadamy w artykule.

Czym są polipy w nosie i zatokach przynosowych?

Polipy w nosie i zatokach to miękkie rozrosty błony śluzowej, które wywołują u pacjentów wiele kłopotliwych objawów. Niestety nieleczone prowadzą do powikłań.

Co to właściwie jest polip? W dużym skrócie, to zmiana zlokalizowana w przewodach nosowych,  zatokach przynosowych oraz często w kompleksie ujściowo-przewodowym, czyli tam gdzie zatoki uchodzą do jam nosa. Podczas badania polipy przypominają miękkie narośle o kształcie winogron lub zwisające krople wody.

W pierwszym stadium choroby, powierzchnię polipów wyściela nabłonek oddechowy. Pod wpływem podrażnienia wywołanego powietrzem, ale również wysokiej zawartości komórek wydzielających śluz, z czasem przekształca się on jednak w nabłonek płaski.

Ostatnia faza rozwoju polipów charakteryzuje się powstawaniem dużych przestrzeni pomiędzy komórkami błony podśluzowej. Zbiera się tam płyn surowiczy, polipy są coraz większe i wywołują coraz więcej dokuczliwych objawów.

Pacjenci pytają często o to, czy polip to nowotwór. Nie – jest to zmiana nienowotworowa, co nie znaczy, że nie trzeba jej leczyć.

Rodzaje polipów

Polip zatoki oraz nosa, może przybierać różną formę. Niekiedy ma szeroką podstawę – takie polipy nazywa się  nieuszypułowanymi. Inne wyrastają na tzw. nóżce, co fachowo określa się mianem polipów uszypułowanych.

Pod względem budowy rozróżnia się:

• Polipy typu gruczołowatego – występują w postaci dużych torbieli i gruczołów,
• Polipy typu obrzękowego – tkanka łączna z widocznym obrzękiem pokryta jest niezmienioną błoną śluzową,
• Polipy typu mieszanego,
• Polipy choanalne – wyrastają z zatoki szczękowej i przez jej ujście przedostają się do nosa.

Przyczyny powstawania polipów w nosie i zatokach przynosowych

Niestety lekarz nie zawsze jest w stanie jednoznacznie wskazać przyczynę pojawienia się polipów w nosie i zatokach przynosowych. Najczęściej jednak zmiany wywołane są przez przewlekły stan zapalny śluzówki.

Polipy często diagnozuje się u alergików i pacjentów zmagających się z chronicznym nieżytem nosa oraz zatok.

Czynnikiem zwiększającym ryzyko pojawienia się choroby jest również astma, atopowe zapalenie skóry, grzybicze zapalenie zatok, mukowiscydoza oraz zespół Churga i Strauss.  Bardziej narażone na powstanie polipów są także osoby z obniżoną odpornością oraz pacjenci z problemami anatomicznymi, np. krzywą przegrodą nosową, która sprzyja stanom zapalnym.

Polipy w nosie – objawy i diagnostyka

Polipy zlokalizowane w nosie i zatokach czasami przez długi czas nie dają żadnych wyraźnych objawów. W miarę ich rozwoju mogą wywoływać dotkliwe dla pacjentów dolegliwości.

Chorzy z polipami uskarżają się przede wszystkim na:

• Niedrożność nosa, zmuszającą do oddychania ustami,
• Bóle głowy i bóle w środku nosa,
• Chrapanie i nocny bezdech,
• Kichanie,
• Zalegającą wydzielinę w gardle,
• Wodnisty bądź ropny wyciek z nosa,
• Upośledzenie węchu.

Jeśli pacjent zaobserwuje u siebie któryś z niepokojących symptomów, powinien umówić się na konsultacje ze specjalistą. Lekarz wykonuje wtedy badanie laryngologiczne. Może również zlecić badania dodatkowe – najczęściej obrazowe – takie jak rezonans magnetyczny lub tomografia komputerowa. Przy podejrzeniu polipów w nosie i zatokach wykonać można też fiberoskopię. Jest to badanie, podczas którego lekarz ogląda zmiany przy pomocy specjalnego urządzenia zakończonego kamerą.

Sposoby leczenia polipów w nosie i zatokach przynosowych

Metoda leczenia polipów w nosie i zatokach przynosowych zależna jest od kilku czynników, między innymi zaawansowania choroby.

We wczesnej fazie laryngolog zaleca zwykle stosowanie kortykosteroidów o działaniu przeciwzapalnym. Likwidują one obrzęk błony śluzowej, a w niektórych przypadkach doprowadzają do zmniejszenia i zaniku polipów. Wadą tego typu terapii jest fakt, że objawy przeważnie nawracają po jej zakończeniu.

Najlepszym sposobem jest więc usunięcie zmian chorobowych.

Jeśli polipy zlokalizowane są tylko w jamie nosa albo pacjentowi zależy jedynie na odzyskaniu drożności nosa, wykonuje się tzw. polipektomię w znieczuleniu miejscowym. Zabieg trwa od 30 do 60 minut. Chirurg używa w jego trakcie specjalnych narzędzi, a po zakończeniu operacji zabezpiecza pacjenta przed ewentualnym krwawieniem. Należy jednak podkreślić, że jest to metoda doraźna, która przywraca możliwość oddychania przez nos, ale nie stanowi pełnego leczenia.

U chorych z bardziej zaawansowanymi zmianami,  którzy zmagają się z przewlekłym zapaleniem zatok z polipami, zaleca się wykonanie zabiegu w znieczuleniu ogólnym. Chirurg musi otworzyć i dokładnie oczyścić wszystkie zatoki. Obecnie do tego rodzaju operacji używa się nowoczesnego sprzętu, dzięki czemu pacjent nie musi obawiać się blizn na twarzy. Najpopularniejszym rozwiązaniem jest metoda endoskopowa, która umożliwia dotarcie do najmniejszych zakamarków nosa z powiększeniem obrazu.

Zalecenia po usunięciu polipów

Po zabiegu usunięcia polipów pacjent dostaje od lekarza specjalne zalecenia. Należą do nich m.in. zakaz dźwigania, zakaz gorących kąpieli oraz ograniczenie spożywania gorących posiłków i napojów. Zwykle trzeba przestrzegać ich przez 7 dni od wykonania operacji.

Powrót do pełnej aktywności następuje po minimum 14 dniach do miesiąca.

Niestety polipy w nosie i zatokach to choroba o charakterze nawrotowym. Bardzo ważne jest tu działanie przyczynowe, np. stosowanie leków na alergię w celu wyeliminowania stanu zapalnego. Czasem trzeba też rozważyć operację, która usunie problem natury anatomicznej, np. krzywą przegrodę nosową, która przyczynia się do powstawania zmian chorobowych.