W początkowym stadium nowotwór gruczołu krokowego zwykle nie daje żadnych objawów. Warto jednak podkreślić, że można wcześnie zdiagnozować raka prostaty i badania przesiewowe odgrywają tutaj niezwykle ważną rolę. Pamiętaj o profilaktyce, ponieważ wczesne wykrycie choroby zwiększa szanse na wyleczenie. Sprawdź, jakie badania może zlecić urolog w kierunku nowotworu stercza.
Spis treści
Wstępna diagnostyka raka prostaty
Jeśli lekarz wykrył coś niepokojącego, najprawdopodobniej zleci badanie krwi na swoisty antygen gruczołu krokowego (PSA), czyli białka wytwarzanego zarówno przez komórki prawidłowe, jak i nowotworowe. Wyniki określa się w nanogramach na mililitr (ng/ml). Warto przy tym zaznaczyć, że diagnostyka raka prostaty nie może opierać się tylko na tym badaniu, ponieważ niektóre osoby mają prawidłowe wyniki, pomimo że zdiagnozowano u nich nowotwór.
Co więcej – podwyższony poziom PSA nie musi świadczyć o rozwijającym się nowotworze złośliwym prostaty. Nieprawidłowy poziom PSA może być spowodowany także innymi czynnikami, do których zaliczamy: łagodny przerost gruczołu krokowego, niedawną aktywność seksualną, infekcję lub niedawne badanie per rectum.
Badanie raka prostaty per rectum
Badanie gruczołu krokowego palcem przez odbytnicę pozwala wykryć niepokojące zmiany, które mogą być wskazaniem do biopsji. Zazwyczaj nie boli, choć możesz odczuwać dyskomfort i potrzebę oddania moczu.
Jak wygląda to badanie? Lekarz zakłada rękawiczki, a następnie nakłada żel na palec, aby złagodzić dyskomfort pacjenta. Urolog zbada nie tylko prostatę, ale również dolną część okrężnicy i odbytnicy. Jeśli specjalista wyczuje nietypowy kształt lub stwardniałą powierzchnię, przeprowadzi dalsze badania w kierunku raka prostaty.
USG prostaty lub rezonans magnetyczny – badania obrazowe
Warto przypomnieć, że przez długi czas pacjent może wcale nie podejrzewać, że cierpi na rak prostaty, diagnostyka odgrywa więc niezwykle ważną rolę. Badania przesiewowe pozwalają wykryć nowotwór we wczesnym stadium, a tym samym zwiększyć szanse na wyleczenie.
Jeśli badanie proktologiczne per rectum lub test PSA ujawnią coś niepokojącego, lekarz rozszerzy diagnostykę raka prostaty, aby potwierdzić swoje podejrzenia. W tym celu zleci zapewne wykonanie badań obrazowych: USG lub rezonansu magnetycznego.
USG przezodbytnicze (transrektalne) polega na włożeniu małej sondy do odbytnicy. Maszyna wysyła fale ultradźwiękowe, a następnie “mierzy” echa odbijające się od struktur ciała, tworząc obrazy, które mogą ujawnić przerost gruczołu krokowego lub inne nieprawidłowości.
Z kolei rezonans wykorzystuje silne pole magnetyczne i fale radiowe, aby stworzyć szczegółowe obrazy wnętrza ciała. Lekarz może zalecić rezonans prostaty, aby ustalić, czy potrzebna jest biopsja, a także czy rak prostaty rozprzestrzenił się na pobliskie obszary.
Biopsja prostaty – badania onkologiczne
Biopsja prostaty to badanie, podczas którego pobiera się niewielką ilość tkanki z gruczołu krokowego za pomocą specjalnej igły. Następnie próbki są drobiazgowo analizowane przez patomorfologa, szukającego komórek nowotworowych w problematycznej tkance.
Aby stwierdzić, czy za niepokojące objawy odpowiada rak prostaty, badania należy dopasować pod kątem podejrzewanego rodzaju nowotworu, symptomów, wieku, ogólnego stanu zdrowia i wyników wcześniejszych testów diagnostycznych.
Biopsja “ślepa” a fuzyjna
Jeszcze do niedawna diagnostyka prostaty opierała się na biopsji ślepej, czyli przeprowadzanej pod kontrolą USG. Warto jednak zaznaczyć, że urolodzy nie mogą tak naprawdę zobaczyć, czy jeden obszar gruczołu krokowego wygląda inaczej niż inny, dlatego robią wszystko, co w ich mocy, aby systematycznie pobierać tkankę w całym gruczole. Problem polega na tym, że specjaliści często pomijają patologiczne fragmenty tkanki, w związku z czym około 50 proc. pacjentów wymaga powtórzenia badania w ciągu 5 lat.
Na szczęście pojawiło się nowe podejście: biopsja fuzyjna prostaty, która jest oparta o wieloparametryczny rezonans magnetyczny (mpMRI) i USG w czasie rzeczywistym.
Umów się na konsultację u naszych specjalistów
lek. Łukasz Curyło
Specjalista urologii
Konsultacje lekarskie: piątek 15.00 – 17.00
Rejestracja online
dr n.med. Przemysław Dudek
Specjalista urologii
Konsultacje lekarskie: wtorek 16.00 – 19.00
Rejestracja online
lub zadzwoń do recepcji, by poznać szczegóły badania, np. cenę, dostępne terminy:
Urolodzy zwracają podczas niego uwagę na intensywność sygnału tkankowego po wystawieniu na działanie silnego magnesu, ponadto analizują dyfuzję drobin wody w tkance, a także sprawdzają wchłanialność materiału kontrastowego i szybkość wypłukiwania z tkanek. Wspomniane parametry są niezwykle ważne, ponieważ w porównaniu do zdrowej tkanki, nowotwór złośliwy stercza wiąże się z niską intensywnością sygnału, wolną dyfuzją wody oraz szybkim wchłanianiem i wypłukiwaniem kontrastu. Radiolodzy, biorąc pod uwagę wyniki mpMRI, używają systemu oceny od 1 do 5, aby wskazać prawdopodobieństwo wystąpienia raka, przy czym 1-2 oznacza niskie ryzyko, 3 – “niejednoznaczny wynik”, a 4-5 sugeruje wysokie ryzyko.
Biopsja fuzyjna może być wykonywana przezodbytniczo lub przezkroczowo. Ta pierwsza metoda polega na wykonaniu biopsji pod kontrolą USG transrektalnego (TRUS) – sondę ultradźwiękową umieszcza się w odbytnicy, aby umożliwić wizualizację gruczołu krokowego. Następnie lekarz umieszcza przynajmniej 12 igieł w prostacie, aby pobrać próbki pod kątem nieprawidłowych komórek. Chociaż wydaje się, że 12 igieł to dużo, warto podkreślić, że im bardziej zróżnicowana próbka, tym większa szansa na wykrycie nowotworu. Biopsję przezodbytniczą można przeprowadzić w znieczuleniu miejscowym i w warunkach gabinetowych.
Z kolei biopsja fuzyjna przezkroczowa to najbardziej nowoczesna metoda w diagnostyce nowotworu stercza. Zabieg wykonywany jest przezskórnie w okolicy krocza, pomiędzy workiem mosznowym a odbytnicą. Wymaga on warunków sali operacyjnej.
Warto podkreślić, że biopsja fuzyjna prostaty zmniejsza ryzyko powikłań do minimum, jednocześnie trwa krócej i nie wywołuje takiej traumy, jak tradycyjna biopsja. Zazwyczaj odbywa się w pełnym znieczuleniu dożylnym i/lub nasiękowym (biopsja przezkroczowa) lub miejscowym (biopsja przezodbytnicza).
Biopsja gruczołu krokowego jest stosunkowo bezpieczna, ale inwazyjna, dlatego należy liczyć się ze skutkami ubocznymi, takimi jak niewielkie krwawienia czy tymczasowe zatrzymanie moczu.