Zgaga, przewlekłe biegunki lub zaparcia, bóle brzucha – to tylko niektóre objawy, które należy skonsultować z gastrologiem (gastroenterologiem). Chociaż potocznie specjalistę nazywa się lekarzem od żołądka, zakres jego działań diagnostycznych i terapeutycznych obejmuje również inne narządy, wchodzące w skład układu pokarmowego. Zajmuje się on m.in. chorobami  przełyku, jelit, trzustki, dróg żółciowych i wątroby. Jakie dokładnie choroby leczy gastrolog, kiedy niezbędna jest wizyta, jak wygląda badanie i jak się do niego przygotować? Odpowiedzi znajdziesz w artykule.

Problemy ze strony układu pokarmowego

Niezdrowa dieta, jedzenie w pośpiechu, nieregularne posiłki i siedzący tryb życia sprawiają, że coraz więcej osób boryka się z problemami ze strony układu pokarmowego. Kolejki do gastroenterologów są coraz większe, tak samo jak odsetek diagnozowanych chorób. Z roku na rok lekarze wykrywają je u coraz młodszych pacjentów, co w dużej mierze wynika z niezdrowego trybu życia.

W ramach profilaktyki, specjaliści zalecają zmianę nawyków żywieniowych oraz zadbanie o regularną aktywność fizyczną. W wielu przypadkach niezbędne jest także wdrożenie odpowiedniego leczenia. Kim właściwie jest gastrolog i jakie schorzenia leczy?

Gastrolog (gastroenterolog) – czym się zajmuje?

Gastrolog to specjalista, który diagnozuje i leczy choroby układu pokarmowego. Jego działania koncentrują się więc wokół przełyku, żołądka, jelit oraz trzustki. Ponadto gastroenterolog zajmuje się dolegliwościami wątroby i dróg żółciowych. Mimo, że w Polsce nie jest to traktowane jako osobna specjalizacja, lekarz zajmujący się głównie tym obszarem nazywany jest hepatologiem.

Gastrologia to dziedzina w medycynie, której przedmiotem zainteresowania są wszystkie schorzenia  układu pokarmowego – zarówno stany zapalne i infekcje, choroby wrodzone, autoimmunologiczne, czynnościowe jak i nowotwory.

Aby jeszcze lepiej zrozumieć, kim jest gastroenterolog, warto dokładniej przyjrzeć się diagnozowanym i leczonym przez niego chorobom.

Co leczy gastrolog (gastroenterolog)?

Choroby układu pokarmowego to dla wielu pacjentów określenie zbyt ogólnikowe, aby zrozumieć zakres kompetencji tegoż specjalisty. Wyjaśniamy więc, jakie choroby diagnozuje i leczy gastrolog.

Zaczynając od początkowych narządów układu trawiennego, są to kolejno:

• schorzenia przełyku – m.in. choroba refluksowa przełyku, żylaki przełyku, nowotwory przełyku,
• schorzenia żołądka – m.in. wrzody żołądka, zapalenie błony śluzowej żołądka, nowotwory żołądka,
• schorzenia dwunastnicy – m.in.: wrzody dwunastnicy, zapalenie błony śluzowej dwunastnicy, nowotwory dwunastnicy,
• schorzenia jelita cienkiego – m.in.: stany zapalne w obrębie jelita cienkiego, celiakia, choroba autoimmunologiczna Leśniewskiego-Crohna, nowotwory jelita cienkiego,
• schorzenia jelita grubego – m.in. polipy jelita grubego, uchyłki jelita grubego, choroba autoimmunologiczna WZJG – wrzodziejące zapalenie jelita grubego, zespół jelita drażliwego, nowotwory jelita grubego,
• schorzenia trzustki – m.in.: przewlekłe lub ostre zapalenie trzustki, autoimmunologiczne zapalenie trzustki, torbiele trzustki, nowotwory trzustki,
• schorzenia wątroby i dróg żółciowych – m.in. kamica przewodowa, choroby autoimmunologiczne wątroby i dróg żółciowych, np. PSC – pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych czy AZW – autoimmunologiczne zapalenie wątroby, marskość wątroby, nowotwory wątroby i dróg żółciowych.

Terapią niektórych chorób zdiagnozowanych przez gastroenterologa zajmują się również lekarze innych specjalizacji, np. onkolodzy czy chirurdzy.

Jakie objawy powinny skłonić do wizyty u gastrologa?

Dolegliwości ze strony układu trawiennego stają się coraz bardziej powszechne i niestety bagatelizowane. Wielu pacjentów usiłuje radzić sobie z problemami za pomocą leków i suplementów dostępnych bez recepty, co najczęściej przynosi jedynie krótkotrwała ulgę.

Jakie objawy powinny skłonić do wizyty u lekarza gastrologa? Kiedy  należy zasięgnąć porady specjalisty i wykonać niezbędne badania?

Do niepokojących symptomów wymagających konsultacji i odpowiedniej diagnostyki należą:

• nawracające bóle w okolicy żołądka,
• bóle w prawym podżebrzu,
• częste  wzdęcia,
• mdłości i wymioty,
• utrata apetytu,
• pieczenie w przełyku,
• uczucie pełności nieadekwatne do ilości zjedzonego pokarmu,
• trudności w przełykaniu,
• biegunki,
• zaparcia,
• krew i śluz w stolcu,
• uczucie niepełnego wypróżnienia,
• spadek masy ciała niewynikający ze stosowanej diety.

Powyższe objawy są wskazaniem do wykonania odpowiednich badań i w razie potrzeby, wdrożenia adekwatnej terapii.

Jak wygląda badanie u gastroenterologa i jak przygotować się do wizyty?

Wizyta u gastrologa zawsze zaczyna się od wywiadu z pacjentem. Lekarz zadaje pytania o występujące dolegliwości, stosowane leki, dietę czy częstotliwość i rodzaj wypróżnień. Warto zapisać sobie wszystkie niezbędne informacje, aby podczas rozmowy nic nie zostało pominięte.

W gabinecie gastroenterolog wykonuje również wstępne badanie brzucha, uciskając go w różnych miejscach, aby sprawdzić, w jakim obszarze występuje ewentualny dyskomfort.

W niektórych przypadkach, np. kiedy występują niepokojące objawy, takie jak krwawienia z przewodu pokarmowego lub przewlekłe bóle, pacjent kierowany jest na dalszą diagnostykę.

Najczęściej zalecane badania to:

• Badania krwi – m.in. morfologia, OB, CRP, poziom enzymów, elektrolitów – pozwalają one ocenić ogólny stan pacjenta, wyryć stany zapalne lub niedobory określonych składników wywołane np. przewlekłą biegunką.
• Badanie kału – poddaje się go ocenie mikroskopowej, chemicznej i bakteriologicznej. Pozwala to wykryć zakażenia, obecność pasożytów, krwi utajonej, białek wskazujących na stany zapalne.
• USG jamy brzusznej – badanie obrazowe, pozwalające ocenić stan narządów takich jak wątroba, drogi żółciowe i pęcherzyk żółciowy, trzustka, śledziona, nerki, pęcherz moczowy. Pacjent powinien stawić się na badanie na czczo (6-8 godzin po ostatnim posiłku). Na godzinę przed wykonaniem USG należy wypić większą ilość wody i nie oddawać moczu. Zaleca się także na kilka dni przed badaniem unikanie potraw wzdymających oraz stosowanie leków ułatwiających wydalanie gazów jelitowych.
• Gastroskopia – endoskopowe badanie górnego odcinka przewodu pokarmowego – procedura polega na wprowadzeniu specjalnej rurki z kamerką przez jamę ustną i przełyk aż do żołądka i dwunastnicy. Jeśli istnieje konieczność, lekarz pobiera fragmenty błony śluzowej do badania histopatologicznego oraz w celu diagnostyki w kierunki Helicobacter pylori – bakterii odpowiedzialnej za powstawanie wrzodów. Na badanie należy przyjść na czczo. Na 6 godzin przed procedurą nie wolno również pić kawy, herbaty i gęstych płynów. Trzeba wstrzymać się także przed żuciem gumy i paleniem papierosów. Picie wody dozwolone jest na 2 godziny przed badaniem.
• Kolonoskopia – endoskopowe badanie dolnego odcinka przewodu pokarmowego – rurka z kamerką wprowadzana jest w tym przypadku przez odbyt do jelita grubego. Badanie pozwala wykryć wszelkie niepokojące zmiany, np. uchyłki, polipy, nadżerki czy zmiany nowotworowe. Podczas kolonoskopii lekarz od razu usuwa ewentualne polipy. Pobiera również fragmenty zmienionej chorobowo błony śluzowej do badania histopatologicznego. Dzień przed badaniem pacjent musi wypić specjalny preparat, aby dokładnie oczyścić jelito z mas kałowych.
• Rezonans magnetyczny/ tomografia komputerowa – są to bardzo dokładne badania obrazowe. Można wykonać je z podaniem środka kontrastującego, dzięki czemu udaje się wychwycić zmiany niewidoczne w USG. Pacjent powinien zgłosić się na badanie na czczo, a na 4 godziny przed wizytą nie wolno również pić.

Należy pamiętać, że im szybciej pacjent zgłosi się do specjalisty i podda diagnostyce, tym większa szansa na wczesne wykrycie danej choroby i jej całkowite wyleczenie.