Brak aktywności fizycznej, niewłaściwa dieta i używki stanowią najczęstszą przyczynę chorób cywilizacyjnych. W wielu przypadkach stają się zalążkiem problemów układu sercowo-naczyniowego, w tym miażdżycy. Niestety utrudniony przepływ krwi przez naczynia może indukować rozwój kolejnych objawów, utrudniających normalne funkcjonowanie. Jednym z nich jest zespół Leriche’a powstający jako następstwo zwężenia aorty brzusznej i/lub tętnic biodrowych. Czym dokładnie jest zespół Leriche’a, jakie daje objawy i jak się go leczy? Wyjaśniamy w artykule.

Nie od dziś wiadomo, że niezdrowy styl życia może zapoczątkować w organizmie szereg zmian, prowadzących w efekcie do rozwoju groźnych dolegliwości. Tzw. choroby cywilizacyjne, z roku na rok dotykają coraz większą grupę osób, wywołując objawy uniemożliwiające normalne funkcjonowanie.

Problemem na wielką skalę staje się m.in. miażdżyca i wszelkie jej następstwa. Chociaż najczęściej mówi się w jej kontekście o zawałach i udarach, dużym wyzwaniem dla lekarzy staje się również zespół Leriche’a, dotykający coraz więcej pacjentów.

Co to jest zespół Leriche’a?

Na początku warto wyjaśnić, że zespół Leriche’a to nie konkretna jednostka chorobowa, a szereg objawów, które powstają w wyniku zwężenia albo niedrożności aorty brzusznej i/ lub tętnic biodrowych.

Zaburzony przepływ krwi w naczyniach krwionośnych sprawia, że znacznie pogarsza się ukrwienie zaopatrywanych narządów – w tym wypadku kończyn dolnych. W następstwie zmniejsza się również podaż tlenu potrzebna do prawidłowego funkcjonowania nóg.

Utrudniony przepływ krwi może dotyczyć każdego poziomu unaczynienia – od odejścia tętnic biodrowych od aorty aż po tętnice unaczyniające stopy.

Zależnie od lokalizacji wyróżnia się 4 typy niedrożności:

• typ udowo-podkolanowy,
• typ aortalno-biodrowy (wywołujący zespół Leriche’a),
• typ obwodowy,
• typ wielopoziomowy.

Zespół Leriche’a – przyczyny występowania

Według dostępnych badań, zespół Leriche’a rozwija się najczęściej jako następstwo miażdżycy – przewlekłej choroby zapalnej tętnic. Do jej rozwoju dochodzi z powodu obecności blaszek miażdżycowych, zbudowanych z komórek nadmiernie wysyconych cholesterolem, które zmniejszają przepływ krwi, zawężając światło tętnic. Oprócz tego, blaszki miażdżycowe mogą wywoływać nadmierne krzepnięcie krwi, które dodatkowo utrudnia jej przepływ.

Największe zagrożenie stanowi pęknięcie blaszki miażdżycowej. Dopóki jest ona stabilna, dochodzi “jedynie” do niedotlenienia kończyn dolnych. Kiedy jednak pęknie, może powstać zakrzep prowadzący do niedrożności tętnic kończyn dolnych i ich krytycznego niedokrwienia.

Wśród czynników ryzyka wystąpienia miażdżycy wymienić można m.in.:

• otyłość,
• cukrzycę,
• nadciśnienie tętnicze,
• niewydolność nerek,
• wiek (ryzyko wzrasta po 40. roku życia),
• płeć – bardziej narażeni są mężczyźni,
• czynniki genetyczne,
• hiperlipidemię,
• palenie tytoniu,
• spożywanie alkoholu,
• brak aktywności fizycznej.

Zespół Leriche’a – inne przyczyny niż miażdżyca

Wśród innych przyczyn zespołu Leriche’a, stanowiących mniej niż 5% przypadków, wyróżnia się:

• chorobę Buergera,
• chorobę Takayasu,
• rozwarstwienie aorty,
• tętniaki i zatory w obrębie naczyń.

Objawy zespółu Leriche’a

Zespół Leriche’a może dawać różne symptomy, które powinny być niezwłocznie konsultowane ze specjalistą.

Miażdżyca aorty brzusznej i tętnic biodrowych – objawy

Charakterystyczne objawy, mogące wskazywać na występowanie zespołu Leriche’a, to:

• Chromanie przestankowe – mrowienie, drętwienie, ból mięśni w obrębie bioder, ud, podudzi po spacerze lub innym wysiłku. Po krótkim odpoczynku dolegliwości mijają.
• Ból spoczynkowy – przy zaawansowanych procesach chorobowych ból pojawia się nawet bez wysiłku, np. podczas snu.
• Niewyczuwalne tętno w pachwinach.

Dodatkowo u mężczyzn dochodzi do impotencji – braku wzwodu, trudności z jego utrzymaniem lub niepełnego wzwodu.

Niedrożność tętnicy biodrowej – pozostałe objawy

Niedrożność tętnicy biodrowej oraz zwężenie aorty brzusznej daje również inne objawy:

• blade, zasinione stopy,
• niższa temperatura kończyn, zziębnięte stopy,
• zanik mięśni w kończynach dolnych,
• zmiany dermatologiczne – utrata owłosienia na nogach, zmiany na paznokciach, trudno gojące się rany,
• niewyczuwalne tętno w każdej tętnicy nóg.

Diagnostyka zespół Leriche’a

W celu zdiagnozowania pacjenta pod kątem zespołu Leriche’a, lekarz przeprowadza z chorym dokładny wywiad dotyczący m.in.: stylu życia, chorób przewlekłych i historii rodzinnej pod kątem występowania określonych problemów zdrowotnych.

Kolejnym krokiem jest zlecenie specjalistycznych badań laboratoryjnych, np. morfologii i lipidogramu.

Bardzo ważnym badaniem jest diagnostyka obrazowa: USG Dopplera, pozwalające ocenić stan tętnic i żył. Badanie może wykryć zmiany miażdżycowe, tętniaki, zakrzepy i inne patologie mogące zaburzać przepływ krwi.

Leczenie zespół Leriche’a

Metoda leczenia w przypadku zespołu Leriche’a zawsze dostosowana jest do przyczyny wywołującej konkretne objawy, ale również do ogólnego stanu pacjenta i chorób towarzyszących. Pierwszym krokiem jest leczenie choroby podstawowej, wywołującej niebezpieczne symptomy.

W przypadku miażdżycy jest to leczenie zachowawcze, czyli przede wszystkim eliminacja czynników sprzyjających jej rozwojowi. Pacjent powinien zmienić dietę, zrezygnować z używek i podjąć aktywność fizyczną w celu redukcji masy ciała. Celem codziennego treningu ma być także wydłużenie czasu i dystansu bez chromania.

Oprócz zmiany stylu życia, choremu zaleca się farmakoterapię – stosowanie kwasu acetylosalicylowego, rozrzedzającego krew i zapobiegającego powstawaniu zakrzepów. Inne grupy leków to statyny i inhibitory fosfodiesterazy III.

Operacja w przypadku wystąpienia zespołu Leriche’a

Jeśli zmiany są bardzo zaawansowane lub leczenie zachowawcze nie przynosi oczekiwanych efektów, konieczna może być interwencja chirurgiczna.

Operacja polega najczęściej na mechanicznym udrożnieniu zatkanego naczynia, poprzez usunięcie blaszki miażdżycowej.

Inna metodą jest wszczepienie by-passu, czyli pomostu naczyniowego, dostarczającego krew do aorty brzusznej z pominięciem blaszki miażdżycowej.