Jednym z najczęściej wykonywanych zabiegów chirurgii ogólnej jest usunięcie wyrostka robaczkowego, zwane także appendektomią. Jest to procedura stosowana przede wszystkim w leczeniu ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego oraz ropnia okołowyrostkowego. W poniższym artykule wyjaśniamy, kiedy operacja usunięcia wyrostka robaczkowego jest konieczna, na czym polega zabieg oraz co zaleca się pacjentom po wyjściu ze szpitala.

Czym jest wyrostek robaczkowy?

Wyrostek robaczkowy to istotna część układu limfatycznego, pełniąca istotną funkcję dla całego organizmu. Narząd ten wykształcił się ze zwężonego fragmentu kątnicy, czyli jednego z odcinków jelita grubego. Jego zadaniem jest wytwarzanie bakterii, biorących udział w rozkładzie immunoglobulin, które wspomagają organizm w walce z rozmaitymi infekcjami.

Wyrostek robaczkowy jest obwodowym narządem limfatycznym i podobnie jak pozostałe wchodzące w skład tej grupy, zbudowany jest z grudek chłonnych, w których po kontakcie z antygenem produkowane są przeciwciała. Co jednak ciekawe, wyrostek robaczkowy nie jest narządem niezbędnym do życia ani funkcjonowania układu limfatycznego, dlatego w określonych sytuacjach zdrowotnych zaleca się jego usunięcie.

Kiedy zaleca się usunięcie wyrostka robaczkowego?

Podstawowym wskazaniem do zabiegu usunięcia wyrostka robaczkowego jest jego ostre zapalenie, które może mieć bardzo poważne skutki, a nawet prowadzić do śmierci pacjenta. Z powodu tego zagrożenia dość często appendektomię wykonuje się w trybie ostrodyżurowym.

Wskazaniem do planowego usunięcia wyrostka robaczkowego jest między innymi naciek okołowyrostkowy. Standardową procedurą leczenia w tym przypadku jest terapia z użyciem antybiotyków, jednak czasem jest ona niewystarczająca. Wówczas zwykle po kilku tygodniach leczenia i przeprowadzeniu koniecznych badań obrazowych, lekarz informuje pacjenta o konieczności usunięcia wyrostka robaczkowego.

Zabieg appendektomii wykonuje się, jeśli wyniki badań potwierdzają, że towarzyszące pacjentowi dolegliwości związane są właśnie z wyrostkiem robaczkowym – tzn. wykluczone zostały inne przyczyny. Niezbędne w tym przypadku są badania obrazowe, na których można zaobserwować zmieniony wyrostek robaczkowy.

Innym wskazaniem do przeprowadzenia zabiegu jest tzw. „kolka wyrostkowa”, występująca pod wpływem zatkania światła wyrostka, na przykład przez kamień kałowy lub niestrawione resztki pokarmu. Zatkanie światła wyrostka prowadzić może do zastoju krwi, a następnie martwicy błony śluzowej. Proces ten powoduje przedostawanie się do ściany wyrostka bakterii powodujących stan zapalny. Jeśli nie zostanie on zatrzymany i wyleczony, może doprowadzić do zapalenia otrzewnej.

Stan zapalny objawia się silnym bólem brzucha, zlokalizowanym w prawym dole biodrowym. Ma on tendencję do nasilania się podczas poruszania, a czasem towarzyszą temu także takie dolegliwości jak wymioty, nudności, zatrzymanie stolca i gazów, brak apetytu oraz wyższa temperatura ciała. Jeśli objawy te są nasilone lub nie przechodzą po terapii antybiotykowej, zaleca się jak najszybsze wykonanie zabiegu usunięcia wyrostka robaczkowego.

Przebieg zabiegu appendektomii

Zabieg usunięcia wyrostka robaczkowego może być przeprowadzony zarówno metodą chirurgiczną, jak i laparoskopową, przy czym ta druga, z uwagi na mniejszą inwazyjność, cieszy się coraz większą popularnością.

Tradycyjnie wyrostek robaczkowy usuwa się poprzez wykonanie nacięcia w prawej dolnej części brzucha. W zależności od wielu czynników nacięcie takie może mieć nawet do 12 cm i przeprowadzane jest tzw. metodą McBurneya, tzw. w 1/3 odległości pomiędzy pępkiem a przednim górnym kolcem biodrowym. Pozwala ono na wprowadzenie narzędzi chirurgicznych i przeprowadzenie zabiegu usunięcia wyrostka robaczkowego, po którym na ranę zakłada się szwy.

Coraz częściej jednak lekarze decydują się na wykonanie appendektomii laparoskopowej, która pozwala zastosować znacznie mniejsze cięcie. Standardowo wykonuje się trzy nacięcia o wielkości około 0,5-1,5 cm, które w szczególnych przypadkach można rozszerzyć do 3-5 cm. Taki otwór pozwala na wprowadzenie do wnętrza jamy brzusznej zarówno narzędzi chirurgicznych, jak i kamery umożliwiającej obserwowanie operowanego miejsca na ekranie monitora. Metoda laparoskopowa pozwala zmniejszyć ból pooperacyjny, skrócić pobyt w szpitalu, przyspieszyć rekonwalescencję i codzienne funkcjonowanie oraz zapewnia szybszy powrót prawidłowych funkcji jelita.

Zabieg usunięcia wyrostka robaczkowego uznawany jest za dość bezpieczny, a śmiertelność pooperacyjną szacuje się na poziomie 0,1 procenta. Klasyczny zabieg trwa około 40 minut, natomiast przeprowadzenie appendektomii laparoskopowej zajmuje około godziny.

Rekonwalescencja i możliwe powikłania po zabiegu

Niemalże każdy zabieg i operacja mają znaczący wpływ na cały organizm człowieka, dlatego po ich przeprowadzeniu należy szczególnie zadbać o swoje ciało. Rekonwalescencja po operacji wyrostka robaczkowego nie musi być długa i uciążliwa, jeśli tylko zastosujemy się do pewnych lekarskich zaleceń.

Zwykle po klasycznej operacji pacjent przebywa w szpitalu około 7 dni, natomiast po operacji metodą laparoskopową – około 5 dni. Już w kilka dni po operacji pacjenci zwykle czują się dość dobrze, jednak powinni oni pamiętać, aby zaledwie dobę od operacji zacząć chodzić, ponieważ pozwala to zminimalizować ryzyko choroby zatorowo-zakrzepowej.

Powrót do zwykłej codziennej aktywności następuje zazwyczaj około 1-2 tygodnie po operacji. Po tym czasie należy zgłosić się na kontrolę do chirurga. Jeśli jednak dolegliwości bólowe są na tyle silne, że nie pomagają leki przeciwbólowe, wówczas zaleca się wcześniejszą wizytę u specjalisty.

Warto pamiętać, że tak jak w przypadku każdej innej operacji, możliwe jest wystąpienie pewnych komplikacji. Do najczęstszych należą infekcje, krwawienie, uszkodzenia narządów sąsiadujących, choroba zatokowo-zakrzepowa oraz wycieki z jelita grubego. W przypadku wystąpienia jakichkolwiek niepokojących objawów, warto zatem jak najszybciej odbyć konsultację ze specjalistą.