Wole to powiększenie tarczycy, znajdującej się w przedniej części gardła, poniżej krtani. Wspomniany gruczoł składa się z dwóch płatów, zlokalizowanych po obu stronach tchawicy i połączonych z przodu przesmykiem. Wole tarczycy może być wywołane niedoborem jodu, genami, guzkiem, chorobą Hashimoto lub Gravesa-Basedowa. W artykule wyjaśniamy, jakie są rodzaje woli i jak wygląda leczenie.

Wole tarczycy – objawy

Objawy dużego wola mogą obejmować uczucie obecności guza w gardle, problemy z oddychaniem i połykaniem, a w skrajnych przypadkach zmianę barwy głosu i paraliż strun głosowych. Nadmierna produkcja hormonu tarczycy (tyroksyny), która jest podstawową przyczyną powstawania wola, najczęściej prowadzi do niewyjaśnionej utraty wagi, drżenia mięśni, nietolerancji ciepła, rozdrażnienia i arytmii.

Wole guzowate tarczycy zazwyczaj występuje u osób starszych i najczęściej łączy się ze zmęczeniem, nietolerancją ciepła, utratą masy ciała i skurczami mięśni. Wspomnianym symptomom niejednokrotnie towarzyszy niepokój, nerwowość, nieregularne cykle miesiączkowe, zwiększony apetyt i nadmierna potliwość. Niektórzy pacjenci skarżą się na ciągłe zmęczenie, kołatanie serca, kłopoty z pamięcią, wahania nastroju, a także ból lub ucisk w klatce piersiowej. Wole guzkowate tarczycy nie powodują wytrzeszczu oczu, które występują u wielu osób cierpiących na chorobę Gravesa-Basedowa.

Wole tarczycowe – rodzaje

Biorąc pod uwagę budowę, możemy wyróżnić wole tarczycowe miąższowe, guzkowe i guzkowo-miąższowe. W przypadku pierwszego wola miąższ jest jednorodny. Gruczoł ulega powiększeniu bez obecności guzków. Wole rozlane (miąższowe) zazwyczaj wywołane jest chorobą autoimmunologiczną tarczycy, w tym chorobą Gravesa-Basedowa, zapaleniem tarczycy Hashimoto, nadczynnością lub niedoczynnością tarczycy.

Wole guzkowe może być toksyczne lub nietoksyczne, w zależności od tego, czy występują objawy nadczynności tarczycy. W miąższu gruczołu znajdują się guzki. Wole guzkowo-miąższowe łączy cechy dwóch wcześniejszych rodzajów.

Jeśli za główne kryterium przyjmiemy umiejscowienie, to wyróżniamy wole zamostkowe i śródpiersiowe (w łuku aorty). Wole zamostkowe znajduje się w stałej przestrzeni kostnej, dlatego może uciskać tarczycę i duże żyły szyjne lub przełykowe. W takiej sytuacji lekarz najprawdopodobniej zasugeruje operację. Zazwyczaj wole zamostkowe rozwija się powoli przez wiele lat. Ze względu na wielkość i umiejscowienie wole zamostkowe może powodować ucisk na szyi lub uczucie dławienia. Wspomnianym objawom niejednokrotnie towarzyszą trudności w oddychaniu i połykaniu, chrypka, kaszel, duszności, świszczący oddech i zmiana barwy głosu.

Jak można podzielić wole tarczycy?

Niektórzy eksperci dzielą wole tarczycy ze względu na czynność hormonalną gruczołu. Możemy wtedy mówić o wolu:

• obojętnym: produkcja hormonów przebiega bez zakłóceń,
• nadczynnym: hormonów tarczycy jest zbyt dużo,
• niedoczynnym: hormonów tarczycy jest zbyt mało.

Innym kryterium jest wielkość wola i w tym przypadku wyróżniamy 3 stopnie:

• I stopień: tarczyca jest widoczna dopiero wtedy, gdy pacjent odchyli głowę do tyłu,
• II stopień: można wykryć powiększenie tarczycy w czasie badania fizykalnego, może być widoczna podczas oglądania szyi z profilu,
• III stopień: gruczoł jest bardzo powiększony, dlatego wole można zobaczyć gołym okiem, deformuje zarysy szyi.

Jak wygląda diagnostyka i leczenie wola tarczycy?

Wole tarczycy i jego przyczyny jego powstania są diagnozowane za pomocą różnych testów, w tym badania fizykalnego, biopsji cienkoigłowej, USG, badania poziomu hormonów tarczycy i przeciwciał (z krwi) oraz wychwytu radioaktywnego jodu. W trakcie biopsji specjalista pobiera próbkę tkanki lub komórek i wysyła ją do laboratorium, gdzie dokładnie przebada ją patomorfolog. Lekarz może zlecić wspomniane badanie, by wykluczyć nowotwór.

Jeśli USG z biopsją sugeruje, że mamy do czynienia z łagodnym wolem tarczycy, a pacjent nie zgłasza objawów, lekarz może zalecić obserwację. Zazwyczaj po roku specjalista poprosi o powtórzenie badań hormonalnych, USG, a także wykona dokładne badanie fizykalne. Jeżeli wole tarczycowe się powiększy lub wywołuje charakterystyczne objawy, lekarz wdroży odpowiednie leczenie.

Jeśli wole tarczycowe wywołane jest chorobą Hashimoto i cierpisz na niedoczynność, lekarz może przepisać syntetyczny odpowiednik hormonów tarczycy. Wspomniane leczenie przywróci prawidłowy poziom hormonów, ale zazwyczaj nie powoduje całkowitego ustąpienia wola. Czasami w gruczole znajduje się zbyt dużo tkanki bliznowatej, co uniemożliwia jego zmniejszenie. Z drugiej strony hormonoterapia zapobiega powiększeniu tarczycy.

W niektórych przypadkach endokrynolog może zaproponować terapię radioizotopową (jodem radioaktywnym). Pacjent przyjmuje doustnie jod-131, który następnie dociera do tarczycy przez krwiobieg i niszczy komórki gruczołu. Proponowany zabieg zmniejsza wole tarczycy, ale może spowodować nadczynność.

Wole tarczycy a operacja

Pojedynczy guzek zwykle jest łagodny, w wielu przypadkach wystarczy go uważnie obserwować. Jeśli istnieje ryzyko, że przekształci się w nowotwór złośliwy, specjalista prawdopodobnie zaproponuje operację. Jeżeli wole produkuje zbyt dużo hormonu tarczycy, można go leczyć lekami, jodem radioaktywnym lub chirurgicznie. Wole wieloguzkowe najczęściej nie wymaga operacji, chyba że pacjent ma problem z oddychaniem i/lub połykaniem.

Wole tarczycy wymaga leczenia operacyjnego, gdy:

• staje się widoczne,
• utrudnia oddychanie lub przełykanie,
• produkuje nadmierne ilości hormonów tarczycy,
• istnieje ryzyko przejścia w nowotwór,
• rozwinęło się lub wywołuje objawy po leczeniu radioaktywnym jodem.

Jeśli zaobserwowałeś u siebie wspomniane objawy, wybierz się do lekarza. Specjalista przeprowadzi dokładną diagnostykę, a następnie wdroży odpowiednie leczenie.