Rak endometrium, diagnozowany jest w Polsce u 6 tysięcy kobiet rocznie. Powyższe statystyki pozwalają zakwalifikować go do grupy najczęściej wykrywanych nowotworów ginekologicznych. Wśród czynników ryzyka wymienić można wiek (powyżej 50, roku życia) oraz otyłość. Mimo, że w ciągu roku na raka endometrium umiera 1,7 tysiąca pacjentek, choroba wcześnie wykryta jest nawet w 90% uleczalna. Jakie są jej objawy i metody leczenia? Szczegółowo wyjaśniamy w artykule.

Czym jest rak endometrium, czyli trzonu macicy?

Rak endometrium to nowotwór złośliwy, który rozwija się w błonie śluzowej pokrywającej wnętrze trzonu macicy.

Wyróżnić można dwa jego typy:

  • Typ I – gruczolakorak endometrioidalny – występuje u 80-90% diagnozowanych pacjentek. Zwykle dotyczy kobiet w trakcie menopauzy, a jego przyczyną jest stymulowany przez estrogeny rozrost endometrium. Ten typ nowotworu wykazuje mniejszą agresywność i przeważnie nie przenika do innych tkanek.
  • Typ II – gruczolakorak nieendometrioidalny – jest to typ rzadziej występujący, o bardziej agresywnym przebiegu, ponieważ często daje przerzuty poza macicę. Diagnozowany jest głównie u kobiet po 60. i 70. roku życia i nie ma związku z zaburzeniami hormonalnymi.

W związku z rosnącą  zachorowalnością i prowadzonymi kampaniami edukacyjnymi, wiele kobiet częściej poddaje się badaniom profilaktycznym. W niektórych przypadkach USG wykazuje przerost endometrium, co wzbudza niepokój pacjentek. Czy rzeczywiście w takim przypadku jest się czego bać?

Czy przerost endometrium zawsze oznacza raka trzonu macicy?

Pacjentki często pytają: czy przerost endometrium to zawsze jest rak? Odpowiedź brzmi – nie.

Endometrium, czyli błona śluzowa wyścielająca trzon macicy, zależna jest od działania dwóch hormonów – estrogenu i progesteronu. Estrogen powoduje wzrost endometrium, natomiast progesteron go stabilizuje. W przypadku zachwiania równowagi hormonalnej, nadmiar estrogenu pobudza śluzówkę macicy do zbyt dużego wzrostu. Efektem takiego stanu może być pojawienie się nieprawidłowych komórek lub zmian w budowie tejże tkanki.

Czy przerost endometrium jest groźny? Jego pogrubienie nie musi oznaczać raka, ale trzeba mieć na uwadze, że może stać się początkiem procesu nowotworowego. W celu dokładnej oceny zmian wykonuje się badanie histopatologiczne. Jeśli nie wykaże ono nieprawidłowych komórek, lekarz zaleca zwykle terapię hormonalną. U niektórych pacjentek zmiany ustępują samoistnie, ale zaleca się ich regularną kontrolę.

Rak endometrium – czynniki ryzyka

Czynniki ryzyka wystąpienia raka trzonu macicy to:

  • wiek – powyżej 50. roku życia,
  • otyłość,
  • insulinooporność,
  • cukrzyca,
  • nadciśnienie tętnicze,
  • cykle bezowulacyjne,
  • hiperplazja – przerost endometrium,
  • PCOS – zespół policystycznych jajników,
  • czynne hormonalne guzy jajników,
  • niedoczynność tarczycy,
  • nadmierne spożywanie alkoholu,
  • wczesna pierwsza miesiączka,
  • późne wystąpienie menopauzy,
  • brak przebytych ciąż,
  • strefa geograficzna (bardziej narażone są kobiety z krajów wysoko rozwiniętych Ameryki Północnej i Europy).

Czy rak endometrium jest dziedziczny? Ryzyko zachorowania rośnie, jeśli w rodzinie (u krewnych pierwszego stopnia) występowały nowotwory endometrium.

Czynnikiem ryzyka jest także dziedziczny rak jelita grubego niezwiązany z polipowatością – zespół Lyncha i zespół Cowdena. Szacuje się, że 5% pacjentek z rakiem endometrium cierpi na zespół Lyncha.

Objawy raka endometrium

W przypadku raka endometrium, choroba na szczęście dosyć szybko daje o sobie znać. Jedynie u 5% chorych nowotwór nie daje wyraźnych symptomów.

Jednym z objawów raka trzonu macicy są nietypowe krwawienia z dróg rodnych. U  pacjentek, które przeszły menopauzę i nie miesiączkują, krwawienia nie powinny się już pojawiać. Z kolei u kobiet miesiączkujących, sygnałem alarmowym powinny być krwawienia międzymiesiączkowe.

Inne objawy raka endometrium to nieprawidłowa wydzielina z pochwy, a w bardziej zaawansowanym stadium choroby bóle w podbrzuszu i odcinku krzyżowym kręgosłupa oraz uczucie pełności w miednicy.

Oczywiście takie objawy nie zawsze zwiastują rozwijający się nowotwór, ale z pewnością trzeba skonsultować je z lekarzem ginekologiem.

Nawet jeśli nie dzieje się nic niepokojącego, trzeba pamiętać o corocznej wizycie kontrolnej.

Jak długo rozwija się rak trzonu macicy?

To, jak długo rozwija się rak endometrium, zależy m.in. od jego typu i stopnia złośliwości.

  • Typ I –  gruczolakorak endometrioidalny rośnie powoli i rzadko daje przerzuty. Jak zostało już wspomniane, jest on częściej diagnozowany (u 80-90% pacjentek) i łatwiejszy w leczeniu.
  • Typ II – gruczolakorak nieendometrioidalny ma szybszy i bardziej agresywny przebieg oraz często ulega rozsiewowi poza macicę.

Rak endometrium – diagnostyka

W celu zdiagnozowania raka endometrium wykonuje się:

Wiele pacjentek pyta o to, czy raka endometrium może wykazać cytologia. Niestety w przypadku tego nowotworu badanie cytologiczne bywa niewystarczające. Wg dotychczasowych danych, w 4 na 5 przypadków, mimo prawidłowego wyniku badania, w błonie śluzowej były obecne komórki rakowe.

O tym, jakie badania należy wykonać, zawsze decyduje lekarz.

Rak endometrium – leczenie

Metoda leczenia raka trzonu macicy dostosowywana jest indywidualnie do jego typu i stopnia zaawansowania.

We wczesnych stadiach przeprowadza się histerektomię, operację, podczas której  usuwa się macicę. W stanie przednowotworowym jest to nieradykalny zabieg usunięcia macicy, natomiast w przypadku raka endometrium, operacja radykalna, polegająca na usunięciu macicy wraz z przydatkami i okolicznymi węzłami chłonnymi. Stosuje się tu także radioterapię.

W leczeniu  coraz częściej wykonywane zabiegi małoinwazyjne – laparoskopowe. Dają one mniejsze ryzyko powikłań, zostawiają mniejsze blizny i skracają okres rekonwalescencji. Więcej informacji znajduje się na naszej stronie Ginekologia onkologiczna.

W nowotworach III i IV stopnia proponuje się leczenie skojarzone, czyli najczęściej połączenie chemio- i radioterapii. Oprócz tego pacjentka poddana jest terapii hormonalnej z wykorzystaniem progestagenów.

U chorych, które planują jeszcze zajście w ciążę, proponuje się wielomiesięczną kurację preparatami z progesteronem. Po półrocznej terapii wykonuje się diagnostyczne łyżeczkowanie w celu oceny histopatologicznej. Powtarzane jest ono co 6 miesięcy do czasu aż uzyska się 3 kolejne prawidłowe wyniki.

Rak endometrium – rokowania

Dzięki wczesnym objawom raka endometrium, u większości pacjentek choroba wykrywana jest szybko co daje większe szanse na wyleczenie. Wg dostępnych danych aż 80-90% chorych ma szansę na 5-letnie przeżycie. W przypadkach bardziej zaawansowanej i agresywnej choroby udaje się wyleczyć od 30% do 50% kobiet.

Jak wygląda życie po raku trzonu macicy? Chore powinny zgłaszać się na regularne kontrole – zwykle co 4. miesiące przez 2 lata, a następnie co 6. miesięcy przez kolejne 3 lata. Wykonuje się wtedy badania monitorujące stan zdrowia.

Ogromną wagę przykładamy do tego, by informacje prezentowane na blogu były rzetelne i zgodne z aktualnym stanem wiedzy medycznej. Należy jednak pamiętać, że publikacje blogowe nie mogą zastąpić konsultacji lekarskiej ani stanowić podstawy do samodiagnozy. Niezbędne jest indywidualne podejście do każdego przypadku, które jest możliwe wyłącznie w bezpośrednim kontakcie pacjent - lekarz.