Rak endometrium, diagnozowany jest w Polsce u 6 tysięcy kobiet rocznie. Powyższe statystyki pozwalają zakwalifikować go do grupy najczęściej wykrywanych nowotworów ginekologicznych. Wśród czynników ryzyka wymienić można wiek (powyżej 50, roku życia) oraz otyłość. Mimo, że w ciągu roku na raka endometrium umiera 1,7 tysiąca pacjentek, choroba wcześnie wykryta jest nawet w 90% uleczalna. Jakie są jej objawy i metody leczenia? Szczegółowo wyjaśniamy w artykule.

Czym jest rak endometrium, czyli trzonu macicy?

Rak endometrium to nowotwór złośliwy, który rozwija się w błonie śluzowej pokrywającej wnętrze trzonu macicy.

Wyróżnić można dwa jego typy:

• Typ I – gruczolakorak endometrioidalny – występuje u 80-90% diagnozowanych pacjentek. Zwykle dotyczy kobiet w trakcie menopauzy, a jego przyczyną jest stymulowany przez estrogeny rozrost endometrium. Ten typ nowotworu wykazuje mniejszą agresywność i przeważnie nie przenika do innych tkanek.
• Typ II – gruczolakorak nieendometrioidalny – jest to typ rzadziej występujący, o bardziej agresywnym przebiegu, ponieważ często daje przerzuty poza macicę. Diagnozowany jest głównie u kobiet po 60. i 70. roku życia i nie ma związku z zaburzeniami hormonalnymi.

W związku z rosnącą  zachorowalnością i prowadzonymi kampaniami edukacyjnymi, wiele kobiet częściej poddaje się badaniom profilaktycznym. W niektórych przypadkach USG wykazuje przerost endometrium, co wzbudza niepokój pacjentek. Czy rzeczywiście w takim przypadku jest się czego bać?

Czy przerost endometrium zawsze oznacza raka trzonu macicy?

Pacjentki często pytają: czy przerost endometrium to zawsze jest rak? Odpowiedź brzmi – nie.

Endometrium, czyli błona śluzowa wyścielająca trzon macicy, zależna jest od działania dwóch hormonów – estrogenu i progesteronu. Estrogen powoduje wzrost endometrium, natomiast progesteron go stabilizuje. W przypadku zachwiania równowagi hormonalnej, nadmiar estrogenu pobudza śluzówkę macicy do zbyt dużego wzrostu. Efektem takiego stanu może być pojawienie się nieprawidłowych komórek lub zmian w budowie tejże tkanki.

Czy przerost endometrium jest groźny? Jego pogrubienie nie musi oznaczać raka, ale trzeba mieć na uwadze, że może stać się początkiem procesu nowotworowego. W celu dokładnej oceny zmian wykonuje się badanie histopatologiczne. Jeśli nie wykaże ono nieprawidłowych komórek, lekarz zaleca zwykle terapię hormonalną. U niektórych pacjentek zmiany ustępują samoistnie, ale zaleca się ich regularną kontrolę.

Rak endometrium – czynniki ryzyka

Czynniki ryzyka wystąpienia raka trzonu macicy to:

• wiek – powyżej 50. roku życia,
• otyłość,
• insulinooporność,
• cukrzyca,
• nadciśnienie tętnicze,
• cykle bezowulacyjne,
• hiperplazja – przerost endometrium,
• PCOS – zespół policystycznych jajników,
• czynne hormonalne guzy jajników,
• niedoczynność tarczycy,
• nadmierne spożywanie alkoholu,
• wczesna pierwsza miesiączka,
• późne wystąpienie menopauzy,
• brak przebytych ciąż,
• strefa geograficzna (bardziej narażone są kobiety z krajów wysoko rozwiniętych Ameryki Północnej i Europy).

Czy rak endometrium jest dziedziczny? Ryzyko zachorowania rośnie, jeśli w rodzinie (u krewnych pierwszego stopnia) występowały nowotwory endometrium.

Czynnikiem ryzyka jest także dziedziczny rak jelita grubego niezwiązany z polipowatością – zespół Lyncha i zespół Cowdena. Szacuje się, że 5% pacjentek z rakiem endometrium cierpi na zespół Lyncha.

Objawy raka endometrium

W przypadku raka endometrium, choroba na szczęście dosyć szybko daje o sobie znać. Jedynie u 5% chorych nowotwór nie daje wyraźnych symptomów.

Jednym z objawów raka trzonu macicy są nietypowe krwawienia z dróg rodnych. U  pacjentek, które przeszły menopauzę i nie miesiączkują, krwawienia nie powinny się już pojawiać. Z kolei u kobiet miesiączkujących, sygnałem alarmowym powinny być krwawienia międzymiesiączkowe.

Inne objawy raka endometrium to nieprawidłowa wydzielina z pochwy, a w bardziej zaawansowanym stadium choroby bóle w podbrzuszu i odcinku krzyżowym kręgosłupa oraz uczucie pełności w miednicy.

Oczywiście takie objawy nie zawsze zwiastują rozwijający się nowotwór, ale z pewnością trzeba skonsultować je z lekarzem ginekologiem.

Nawet jeśli nie dzieje się nic niepokojącego, trzeba pamiętać o corocznej wizycie kontrolnej.

Jak długo rozwija się rak trzonu macicy?

To, jak długo rozwija się rak endometrium, zależy m.in. od jego typu i stopnia złośliwości.

• Typ I –  gruczolakorak endometrioidalny rośnie powoli i rzadko daje przerzuty. Jak zostało już wspomniane, jest on częściej diagnozowany (u 80-90% pacjentek) i łatwiejszy w leczeniu.
• Typ II – gruczolakorak nieendometrioidalny ma szybszy i bardziej agresywny przebieg oraz często ulega rozsiewowi poza macicę.

Rak endometrium – diagnostyka

W celu zdiagnozowania raka endometrium wykonuje się:

• badanie ginekologiczne z użyciem wziernika,
• badanie USG,
• histeroskopię (endoskopia macicy),
• badanie histopatologiczne (pobranie wycinków),
• RTG klatki piersiowej,
• rezonans magnetyczny lub tomografię miednicy małej i jamy brzusznej,
• badanie ogólne krwi i moczu.

Wiele pacjentek pyta o to, czy raka endometrium może wykazać cytologia. Niestety w przypadku tego nowotworu badanie cytologiczne bywa niewystarczające. Wg dotychczasowych danych, w 4 na 5 przypadków, mimo prawidłowego wyniku badania, w błonie śluzowej były obecne komórki rakowe.

O tym, jakie badania należy wykonać, zawsze decyduje lekarz.

Rak endometrium – leczenie

Metoda leczenia raka trzonu macicy dostosowywana jest indywidualnie do jego typu i stopnia zaawansowania.

We wczesnych stadiach przeprowadza się histerektomię, operację, podczas której  usuwa się macicę. W stanie przednowotworowym jest to nieradykalny zabieg usunięcia macicy, natomiast w przypadku raka endometrium, operacja radykalna, polegająca na usunięciu macicy wraz z przydatkami i okolicznymi węzłami chłonnymi. Stosuje się tu także radioterapię.

W leczeniu  coraz częściej wykonywane zabiegi małoinwazyjne – laparoskopowe. Dają one mniejsze ryzyko powikłań, zostawiają mniejsze blizny i skracają okres rekonwalescencji. Więcej informacji znajduje się na naszej stronie Ginekologia onkologiczna.

W nowotworach III i IV stopnia proponuje się leczenie skojarzone, czyli najczęściej połączenie chemio- i radioterapii. Oprócz tego pacjentka poddana jest terapii hormonalnej z wykorzystaniem progestagenów.

U chorych, które planują jeszcze zajście w ciążę, proponuje się wielomiesięczną kurację preparatami z progesteronem. Po półrocznej terapii wykonuje się diagnostyczne łyżeczkowanie w celu oceny histopatologicznej. Powtarzane jest ono co 6 miesięcy do czasu aż uzyska się 3 kolejne prawidłowe wyniki.

Rak endometrium – rokowania

Dzięki wczesnym objawom raka endometrium, u większości pacjentek choroba wykrywana jest szybko co daje większe szanse na wyleczenie. Wg dostępnych danych aż 80-90% chorych ma szansę na 5-letnie przeżycie. W przypadkach bardziej zaawansowanej i agresywnej choroby udaje się wyleczyć od 30% do 50% kobiet.

Jak wygląda życie po raku trzonu macicy? Chore powinny zgłaszać się na regularne kontrole – zwykle co 4. miesiące przez 2 lata, a następnie co 6. miesięcy przez kolejne 3 lata. Wykonuje się wtedy badania monitorujące stan zdrowia.